Depot Boijmans Van Beuningen
De wereldberoemde kunstcollectie van Museum Boijmans Van Beuningen is in meer dan 170 jaar uitgegroeid tot ruim 151.000 objecten, waaronder 63.000 schilderijen, foto’s, films, pre-industriële vormgeving en designobjecten, hedendaagse kunstinstallaties, sculpturen en 88.000 prenten en tekeningen. De collectie is als een reis door de kunstgeschiedenis van de Middeleeuwen tot de 21e eeuw. Deze brede, veelomvattende collectie heeft een grote diversiteit, hoog internationaal aanzien en is uniek voor Nederland. De volledige collectie krijgt nu onderdak in het nieuwe Depot Boijmans Van Beuningen.
Museum Boijmans Van Beuningen
Het befaamde Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam is momenteel gesloten vanwege een grootschalige renovatie en vernieuwing. Het museumgebouw kan niet verder in de huidige staat vanwege onder meer asbest, wateroverlast, verouderde technische installaties en brandveiligheidsvoorzieningen. In februari 2020 is de architect gekozen: Mecanoo. Naar verwachting duurt de renovatie tot 2028.
Gesloten of publiek toegankelijk
De kunstdepots in de kelder van Museum Boijmans Van Beuningen waren onveilig, overvol en gedateerd. De kunst werd daarom opgeslagen in vijf externe depots. Het bleek geen optie om de kostbare collectie van ruim 151.000 kunstwerken met een waarde van ruim 8 miljard euro te blijven bewaren onder het museum. De enige oplossing was een extern depot. Met de keuze van de gemeente Rotterdam en de financiële bijdrage van Stichting De Verre Bergen voor een publiek toegankelijk depot naast het museum in het centrum van Rotterdam. In plaats van een gesloten collectiegebouw op een bedrijventerrein, wordt de hele kunstcollectie van het museum toegankelijk voor het publiek op één locatie en onder één dak. Dit is een wereldprimeur.
Depot Boijmans Van Beuningen
Het eerste publiek toegankelijke kunstdepot ter wereld opent op 6 november 2021 haar deuren in het Museumpark in Rotterdam. Depot Boijmans Van Beuningen biedt een blik achter de schermen van de museumwereld en maakt de gehele kunstcollectie openbaar. Musea wereldwijd tonen doorgaans slechts zes tot tien procent van hun collecties. De overige ruim negentig procent ligt opgeborgen. Depot Boijmans Van Beuningen gaat breken met deze verborgen traditie en maakt alle onzichtbare kunstwerken zichtbaar. In een uniek, iconisch spiegelend gebouw - ontworpen door MVRDV - krijgen alle 151.000 objecten een eigen plek in het hart van de stad. Bezoekers worden meegenomen naar de wereld achter de schermen van een museum en ervaren wat er komt kijken bij het onderhouden en verzorgen van een waardevolle kunstcollectie. Het 39,5 meter hoge spiegelende gebouw met dakbos, restaurant en panoramisch uitzicht wordt een nieuw icoon voor Rotterdam.
Ontwerp depot
MVRDV’s ambitie was om een zo uitnodigend mogelijk publiek depot te ontwerpen waarin bezoekers zich welkom voelen. Een laagdrempelig gebouw met vijf klimaatzones dat op een transparante manier toont hoe de collectie wordt onderhouden en dat tegelijk het voorportaal van het Museumpark zoveel mogelijk in tact laat, en er een nieuwe relatie mee aangaat. Gekozen is voor een ronde vorm zodat het depot naar alle zijden even uitnodigend is, dit gebouw kent geen achterkant. Het depot dankt zijn ingesnoerde vorm aan de relatief kleine footprint. Als gevolg daarvan buikt het gebouw naar boven toe uit en heeft het een overstek van 10 meter om het volledige programma (depots, restauratie-ateliers, horeca, film- en presentatieruimtes) een plek te geven. De spiegelende gevel, bestaand uit 6.609 m2 glas verdeeld over 1.664 panelen, zorgt ervoor dat het gebouw visueel opgaat in zijn omgeving. Elke dag – afhankelijk van weersomstandigheden – oogt het depot anders, als in een levend schilderij. Blikvanger van MVRDV’s ontwerp is het atrium met de elkaar kruisende trappen en het op circa 35 meter gerealiseerde dakbos. De berken, grassen en dennen die op het dak zijn geplaatst helpen bij het vasthouden van water, bevorderen de biodiversiteit en verminderen de hittestress in de stad. De bomen voor dit project werden drie jaar lang in een kwekerij voorbereid op hun nieuwe thuis. Hun wortels zijn onderling verbonden, waardoor ze zelfs op een hoogte van 35 meter bestand zijn tegen stormachtig weer.
Publiek toegankelijk depot
In Depot Boijmans Van Beuningen kunnen bezoekers zelfstandig of met een gids - via de gratis instaprondleiding - grasduinen tussen meer dan 151.000 kunstobjecten. Publiek kan meekijken met conservering, restauratie, verpakking en het transporteren van kunstwerken. Bezoekers worden, omgeven door kunst, omhoog geleid door het glazen trappenhuis over vijf grote zigzagtrappen a la Giovanni Piranesi. Kunstwerken worden net als in een gesloten depot zo efficiënt mogelijk opgeslagen. Objecten staan ingepakt, hangen aan een stellage of zijn uitgestald in een kast of tentoongesteld in een van de dertien glazen zwevende vitrines in het atrium. Prenten, tekeningen en foto’s worden afgesloten bewaard. Bezoekers kunnen aanvragen indienen om werken uit deze collecties te bekijken. De film- en videocollectie kan worden geraadpleegd in speciale kijkcabines.
Commerciële functie depot
In aanvulling op de rol als machinekamer van het museum, krijgt het depot ook een commerciële functie. Een deel van het gebouw kan worden gehuurd als opslagruimte voor kunst van privéverzamelaars, bedrijfscollecties of andere musea, die deze ruimtes op hun beurt kunnen openstellen voor het publiek. De zesde etage, onder andere bereikbaar via een expres-lift, bevindt zich op circa 35 meter hoogte en heeft een adembenemend uitzicht over de stad Rotterdam. In de daktuin komt een paviljoen met een verhuurbare evenementenruimte en een dag/avond restaurant met als chef-kok Jim de Jong.
Duurzaam depot
De kunst wordt opgeslagen op basis van klimatologische vereisten en niet op kunststroming of tijd. Ieder depotcompartiment is voorzien van een speciaal klimaat dat in stand wordt gehouden door een klimaatinstallatie. In totaal zijn er vijf verschillende klimaten die zijn afgestemd op kunstwerken van verschillende materialen: metaal, kunststof, organisch/anorganisch, fotografie zwart/wit en fotografie kleur. Dergelijke opslag van de kunstcollectie vraagt om een specifiek binnenklimaat waarin de lucht niet te koud, warm, vochtig of droog is. Het reguleren van dit klimaat luistert nauw en kost veel energie. Het gebouw is zo ontwikkeld dat het de optimale condities biedt voor de kunst en toch zo efficiënt mogelijk met energie omgaat. Bij de constructie is zo veel mogelijk gewerkt met duurzame materialen. Het gebouw maakt gebruik van ledverlichting, warmte- koude opslag in de bodem, zonnepanelen, een nieuw ontwikkeld systeem voor de klimaatbeheersing en regenwateropslag dat water levert voor de bomen op het dak en de wc’s.
Samenwerking
Depot Boijmans Van Beuningen is een samenwerking tussen Boijmans Van Beuningen, de gemeente Rotterdam en Stichting De Verre Bergen. Deze Rotterdamse stichting investeert in sociaal maatschappelijke programma’s voor een sterker Rotterdam. Het depot is ontworpen door architectenbureau MVRDV en gebouwd door BAM Bouw en Techniek in opdracht van de gemeente Rotterdam. Met de investering in het depot willen de partners het culturele kapitaal van de stad versterken en de collectie nog beter ontsluiten.
Locatie
Depot Boijmans Van Beuningen is gevestigd in het Museumpark, op tien minuten loopafstand van Centraal Station Rotterdam. Naast het depot zijn tal van andere culturele instellingen te vinden; Museum Boijmans Van Beuningen, Kunsthal Rotterdam, Het Nieuwe Instituut, Chabot Museum, het Natuurhistorisch Museum Rotterdam en Huis Sonneveld.
Feiten en cijfers
• Eerste publiek toegankelijke kunstdepot ter wereld: wereldprimeur
• Onderdak voor ruim 151.000 kunstwerken uit de collectie van Boijmans Van Beuningen
• Ontwerp van Winy Maas, mede oprichter van architectenbureau MVRDV
• Begane grond en zes verdiepingen met kunst - op de 6e verdieping een restaurant, dakbos en uitzicht
• Depot: 39,5 meter hoogte. Dakterras op circa 35 meter hoogte
• Diameter gebouw: onderin 40 meter, bovenin 60 meter, 15.541 vierkante meter vloeroppervlakte
• 5 verschillende klimaatzones
• 4 professionele restauratieateliers
• 1.600 vierkante meter depot verhuur bestemd voor particuliere verzamelaars
• Gevel: 6.609 vierkante meter glas met daarop 1664 spiegels.
• In de daktuin staan 75 meerstammige berken en 20 dennen
| Oplevering | 2020 |
| Opdrachtgever | Museum Boijmans Van Beuningen, De Verre Bergen Foundation, Municipality of Rotterdam |
| Bouwkunding aannemer | BAM Bouw en Techniek |